Jak założyć oczko wodne
Najlepiej umiejscowić oczko wodne blisko miejsca wypoczynku (np. tarasu,
altany), dzięki temu zapewnimy sobie korzystny mikroklimat. Dobrze, aby było
odsunięte od drzew i krzewów liściastych – mogą utrudniać budowę, a także
eksploatację. Chcąc
ograniczyć interwencje w wodny ekosystem, zdecydujmy się na oczko o minimalnej
powierzchni 10-15 m2 i głębokości co najmniej 1 m. W takim zbiorniku długo utrzyma się równowaga biologiczna, a mróz nie
uszkodzi roślin i śnięcia ryb. Jeśli nie hodujemy zwierząt ani nie uprawiamy
roślin strefy głębokiej wody, np. nenufarów, niecka może być płytsza, jednak
głębsza niż 40 cm. Natomiast kształt powinien pasować do stylów ogrodu i domu.
Do minimalistycznej architektury odpowiednie będą oczka wodne o geometrycznych
kształtach. W tradycyjną stylistykę lepiej wpisują się opływowe, nieregularne
formy, np. popularne „nerki”. By cieszyć się oczkiem przez lata, pamiętajmy, że
jego budowa wymaga dopracowania.
Najlepiej umiejscowić oczko wodne blisko miejsca wypoczynku
Przygotowanie niecki Zaczynamy od wykopania zbiornika, który należy
potem uszczelnić. Jeśli zastosujemy folię, to wykop powinien być nieco większy i głębszy od docelowego zbiornika. Pod folią musi znaleźć się 8-10-centymetrowa
warstwa piasku, a na nim geowłóknina o gramaturze 250-500 g/m2 – zabezpieczy to folię przed uszkodzeniami od
spodu. Gdy używamy geowłókniny EPDM, dno musimy wzmocnić betonem. W obu
przypadkach warto wykonać w dnie zagłębienie, w którym umieścimy pompę lub
ewentualnie donicę z roślinami strefy głębokiej. Tam zapewne zimą schronią się
również ryby. Na ścianach należy wyciąć tarasowe półki o minimalnej szerokości
30 cm. Po wykończeniu oczka ustawimy na nich kosze z roślinami strefy średnio
głębokiej i płytkiej.
Oczko zafoliowaneNajczęściej do uszczelnienia niecki stosuje się folię z
polichlorku winylu (PVC). Należy
wybrać taką, która przeznaczona jest do budowy oczek wodnych – często
sprzedawcy proponują zwykłą (tańszą) folię budowlaną, jednak nie jest ona ani
wystarczająco wytrzymała na uszkodzenia, ani elastyczna, a to oznacza, że
szybko zacznie przeciekać. Produkty renomowanych marek mają zwykle 10-letnią
gwarancję. Są dodatkowo odporne na promieniowanie UV, dzięki czemu są bardziej
trwałe. Folie produkowane są w kilku szerokościach (2, 4, 6, 8, 10 m) i grubościach (0,4, 0,5, 0,6, 0,8 i 1 m), łatwo więc znajdziemy odpowiednią. Do
małych niecek można zastosować folię o grubości do 0,5 mm. Niecki o powierzchni
powyżej 15 m2 i głębokości większej niż 1 m skuteczniej
uszczelnić folią 0,8 lub 1 mm. Najczęściej wykorzystuje się folie czarne, ale
dostępne są również niebieskie i zielone. Do głębszych zbiorników producenci
polecają geomembranę z kauczuku syntetycznego (EPDM). Jest droższa od folii PVC, ale wyjątkowo trwała, wytrzymała,
odporna na starzenie i promieniowanie UV, utlenianie, zmienne warunki
atmosferyczne oraz mechaniczne uszkodzenia, nie podlega biodegradacji. Ponadto
jest przyjazna dla roślin i zwierząt wodnych. Dostępne są także folie z polietylenu (PE). Jednak
wykorzystuje się je głównie do naprawy przecieków i łatania dziur. Lepiej nie
uszczelniać nimi niecki, ponieważ pękają na mrozie, a pod wpływem wysokiej
temperatury kruszeją. Wytrzymają więc zaledwie kilka sezonów. Do łączenia folii
oraz geomembrany stosuje się specjalne kleje i taśmy lub zgrzewa fabrycznie. Jeśli
oczko wodne jest małe, wystarczy kupić folię w jednym kawałku. Obliczając jej
długość należy zsumować: długość zbiornika, podwójną głębokość i 80 cm
kołnierza. Natomiast szerokość to suma szerokości: zbiornika, podwojonej
głębokości i 80 cm kołnierza. Gdy rozłożymy materiał uszczelniający w wykopie i na brzegach, na dno niecki wsypujemy warstwę drobnego żwiru (3-4 cm). Następnie
nieckę wypełniamy wodą, a dopiero po dopasowaniu się materiału do podłoża,
wykańczamy brzegi.
Budowę oczka zaczynamy od wykopania zbiornika, który należy potem uszczelnić.
Jeśli zastosujemy folię, to wykop powinien być nieco większy i głębszy od docelowego zbiornika.
Po wykończeniu oczka ustawimy na nich kosze z roślinami strefy średnio głębokiej i płytkiej.
Im większe oczko, tym powinno być głębsze. W przypadku małych oczek ich głębokość nie powinna przekraczać szerokości – małe i głębokie zbiorniki bardziej przypominają studnie niż naturalne stawy.
Naturalne uszczelnienie
Małe oczko wodne możemy uszczelnić gliną – jest to najstarsza metoda budowy, na którą bardzo niewiele osób się
decyduje. Glinę kupuje się w cegielniach, w postaci sypkiej, suszoną i zmieloną, lub jako niewypalone cegły. Na dnie układamy warstwę sypkiej gliny o grubości 15 cm lub cegieł, zwilżamy, ubijamy (by się zespoliła i nie
przepuszczała wody) i zasypujemy żwirem. Innym naturalnym materiałem
uszczelniającym jest masa bentonitowa. Ma postać sprasowanych
granulek „zamkniętych” między dwoma warstwami włókniny. Mata pod wpływem wody
pęcznieje i tworzy nieprzesiąkliwą, niezniszczalną warstwę uszczelniającą – w niezmiennym stanie przetrwa kilkadziesiąt lat. Na dnie zbiornika układa się ją
„na zakładkę” (bez zgrzewania i klejenia), dociska do podłoża warstwą żwiru lub
piasku grubości 30-40 cm. Pracę tę najlepiej powierzyć fachowcom.
Siła betonu
Do wykonania niecki z betonu powinniśmy zatrudnić
specjalistów. Samodzielne uformowanie zbiornika z siatkobetonu czy betonu jest możliwe pod warunkiem, że znamy tę technologię.
Jeśli nie dość dokładnie wykonamy pracę, to beton będzie pękał i się kruszył.
Dobrze wykonana niecka betonowa wytrzyma kilkadziesiąt lat i będzie odporna na
uszkodzenia mechaniczne oraz wahania temperatury. Wyższość siatkobetonu nad
betonem wylewanym polega na tym, że można z niego łatwo uformować nieckę o nieregularnym kształcie.
Do budowy zbiorników wodnych o powierzchni powyżej 5 m2 zaleca się specjalne folie lub geowłókniny z kauczuku syntetycznego. Mniejsze można uszczelnić gliną, betonem, masą bentonitową lub wkopać gotową wypraskę z tworzywa sztucznego
Kształt z góry narzucony Najłatwiejszym rozwiązaniem przygotowania dna
oczka wodnego jest zakup gotowej
niecki z tworzyw sztucznych, niektóre mają ciekawe formy, chociaż ich wybór jest ograniczony.
Produkowane są z polietylenu lub poliestrów łączonych z włóknami szklanymi. Są trwałe (minimum kilkanaście lat), o różnej pojemności (od 120 do 500 l, ale
także większe do 9000 l) i kolorze. Ich montaż jest łatwy i możemy przeprowadzić
go samodzielnie. Wystarczy przygotować wykop dopasowany do kształtu wypraski i dno pokryć podsypką z piasku (trzeba ją zagęścić i wypoziomować). Po
wypoziomowaniu brzegów zbiornika, nalewamy wody do 1/3, a przestrzenie w wykopie wypełniamy piaskiem.
Kropka nad iAby nasze oczko było estetyczne, należy zamaskować
brzegi zbiornika. Folię, krawędzie ścianek z betonu czy tworzyw sztucznych
możemy zakryć różnymi materiałami. Dobiera się je do stylu zbiornika i ogrodu. Przy
naturalistycznych założeniach najlepiej wykorzystać materiały z najbliższego
otoczenia: żwir, piasek, kamienie lub drewno. Możemy z nich utworzyć żwirowe opaski, piaszczyste
plaże, drewniane pomosty i utwardzone kamienne obrzeża. Nieoceniona będzie
także niska roślinność. Natomiast w nowoczesnych ogrodach dobrze będą wyglądały geometryczne
obrzeża wykonane np. z antypoślizgowych płyt betonowych lub kamiennych czy ryflowanego drewna.
Niezbędne akcesoria Utrzymanie wody w czystości w większych stawach
zapewniają rośliny i zooplankton. Jeśli nasze oczko wodne jest małe, musimy
zaopatrzyć się w filtry, niezbędne będzie również regularne oczyszczanie
mechaniczne. Do oczyszczania służą także lampy UVC, które zabijają bakterie
(niestety także te pożyteczne). Dopływ świeżego powietrza zapewnią napowietrzacze,
fontanny i wodospady –
odpowiednie napowietrzenie wody jest niekorzystne dla glonów, ale dobre dla ryb i roślin.
To się przydaDecydując się na wykonanie oczka wodnego przy
użyciu folii, należy zaopatrzyć się w: folię PVC lub EPDM, drobnoziarnisty
piasek, geowłókninę o powierzchni zbliżonej do powierzchni folii, kosze lub
kieszenie jutowe do posadzenia roślin, kamienie, żwir i otoczaki do umocnienia
brzegów oraz przykrycia dna, narzędzia: grabie, łopaty, kilof, zagęszczarka
(można wypożyczyć), a także wiadro, taczki, sznurek do odmierzania, klej do
łączenia folii, ewentualnie farba w sprayu.
